Het metabool syndroom, ook wel syndroom X genoemd, omvat een verzameling van klachten rondom de stofwisseling, het metabolisme. Metabolisme betekent het omzetten van voedingsstoffen in bouwstoffen en energie voor het lichaam.

Kort gezegd is het metabool syndroom een aandoening waarbij de balans tussen energie opnemen en energie verbruiken uit balans is. De opslag van energie is niet alleen afhankelijk van wat je eet maar ook van hoeveel je beweegt en dus verbruikt. Verder spelen vele factoren een rol die van persoon tot persoon kunnen verschillen, waaronder bijvoorbeeld de darmflora. 

Diagnose

Om de diagnose metabool syndroom te krijgen, is er sprake van een te hoge tailleomvang, hoge bloeddruk, hoog triglyceridengehalte, hoog cholesterol en een verhoogde bloedsuikerspiegel of Diabetes type 2. Een duidelijke indicatie is het hebben van veel vet rondom de buik. Deze risicofactoren verhogen de kans op hart- en vaatziekten behoorlijk, denk daarnaast ook aan vetopstapeling in de lever en daardoor levercirrose, slaapapneu, depressie en op langere termijn zelfs de ziekte van Alzheimer. 

In Westerse landen komt het metabool syndroom bij mensen van middelbare leeftijd bij gemiddeld 30% voor; vaker bij mannen dan bij vrouwen. Patiënten krijgen vaak bloeddrukverlagende medicatie, bètablokkers, metformine en statines voorgeschreven om de kans op ernstige gevolgen te voorkomen of te verminderen. Hiermee lost de ziekte niet op, omdat de medicatie de oorzaken niet aanpakt.

Symptomen

Symptomen van het metabool syndroom zijn:

• Vermoeidheid, lamlendigheid
• Geen zin of energie om te sporten
• Slecht geheugen en/of concentratie
• Brainfog
• Depressie
• Cravings (behoefte aan suikerrijk en vet voedsel)
• Vaak plassen
• Dorst en droge mond
• Ontstekingen
• Transpireren (overmatig)

Risicofactoren

De mechanismen in het lichaam die tot overgewicht leiden zijn heel goed onderzocht, maar blijken veel verschillende oorzaken te hebben. Risicofactoren voor het krijgen van het metabool syndroom zijn onder andere chronisch stress, te veel suikers (met name fructose) en geraffineerde koolhydraten eten, te veel eetmomenten, slechte kwaliteit voeding, te weinig beweging en te veel zitten. Maar ook medicijngebruik (bijvoorbeeld antidepressiva), ondergewicht bij de geboorte (lager dan 2800 gram), genetische aanleg, disbalans in de darmflora, roken, alcohol etc. Als je goed naar deze opsomming kijkt, zie je dat het voornamelijk om leefstijlfactoren gaat.

Stress

Tijdens stress verandert de energieverdeling in het lichaam. De energie die je nodig hebt voor het dagelijks leven wordt door de organen toegekend aan het immuunsysteem. Het immuunsysteem wordt als het ware dominant, waardoor er minder energie overblijft voor andere functies in het lichaam. Het lichaam legt wel een buffer aan energie aan in de vorm van vetweefsel, maar in het geval van een metabool syndroom weet het lichaam niet hoe het dit vet kan omzetten in dit energie. Het mogelijk gevolg? Zowel een energietekort als vetopslag.

Organen verbruiken namelijk veel energie en het vet- en steunweefsel een veel kleiner aandeel.

Daarnaast krijgt in tijden van stress het emotionele deel van de hersenen meer doorbloeding, waardoor er meer gevoelens van angst en onrust ontstaan. Hierdoor gaan mensen juist meer eten en minder bewegen. Dus stress zorgt er enerzijds voor dat het immuunsysteem geactiveerd wordt waardoor er minder energie overblijft voor het basaalmetabolisme en anderzijds voor een verstoorde energiebalans.